Vakum Pompası Nedir, ne işe yarar?
Vakum pompasını öğrenmek için öncelikle vakum kelimesini anlamak gerekmektedir. Vakum, madde içermeyen bir boşluktur. Sözcük, "vacant (boş)" veya "void (boşluk)" latince bir sıfat olan vacuus'tan türetilmiştir. Vakum yaklaşımı, atmosfer basıncından çok daha düşük bir gaz basıncına sahip bir bölgeyi ifade eder. Bilimde ve mühendislikte vakumun kelime anlamları değişiklik gösterebilir. Bilim adamları, sıfır gaz bulunan ortamlarda meydana gelebilecek ideal ortamlar oluşturmaya çalışırlar. Bu olay mutlak vakum olarak adlandırılır. Bunun dışında gerçek bir ortamda vakum ancak kusurlu bir vakum olacaktır. Bunun içinde kısmi vakum terimini kullanılır. Öte yandan mühendislik ve uygulamalı fizikte vakum, basıncın atmosfer basıncından önemli ölçüde düşük olduğu herhangi bir alanı ifade eder. Latince de vacuo terimi, bir boşlukla çevrili bir nesneyi tanımlamak için kullanılır.
Vakum pompası, bilimsel bir terim olan “kısmi vakum” bırakmak için kapalı bir hacimden gaz moleküllerini çeken bir cihazdır. Bir vakum pompasının işi, bir kapasite dahilinde göreceli bir vakum oluşturmaktır. İlk vakum pompası 1650'de Otto von Guericke tarafından icat edildi. Ondan önce ise antik çağlara dayanan bir emme pompası sistemi geliştirilmişti.
Vacum Pompası, hava veya gazların basıncının düşürülmesi için kullanılan mekanik cihazlardır. Basınç düşürme işlemi, çoğu durumda, hava veya gazların bir kabın içinden çekilmesiyle gerçekleştirilir. Vacum Pompası, çeşitli uygulamalarda kullanılır, ancak en yaygın olarak, laboratuvar ve endüstriyel uygulamalarda kullanılır. Vacum Pompası, çoğu durumda, hava veya gazların basıncının düşürülmesi için kullanılan mekanik cihazlardır.
Basınç düşürme işlemi, çoğu durumda, hava veya gazların bir kabın içinden çekilmesiyle gerçekleştirilir. Vacum Pompası, laboratuvar ve endüstriyel uygulamalarda, gazların ve sıvıların pompalanması, kimyasal reaksiyonların hızlanması, hava kompresörleri için hava basıncının sağlanması, cam boru içindeki boşlukların düzenlenmesi, dalga seviyesi ölçerlerinde hava kırmasının önlenmesi, fotokopi makinelerinin işlevinde hava kompresörleri gibi birçok kullanım bulur.
Pompalar genel olarak üç tekniğe göre kategorize edilebilir
Pozitif yer değiştirmeli pompalar, bir boşluğu tekrar tekrar genişletmek, gazların hazneden akmasına izin vermek, boşluğu kapatmak ve onu atmosfere boşaltmak için bir mekanizma kullanır. Moleküler pompalar olarak da adlandırılan momentum transfer pompaları, gaz moleküllerini hazneden dışarı atmak için yüksek hızlı yoğun sıvı jetleri veya yüksek hızlı dönen bıçaklar kullanır. Yakalama pompaları (Entrapment pumps), gazları katı veya adsorbe edilmiş halde yakalar. Buna kriyo pompalar, alıcılar ve iyon pompaları dahildir.
Pozitif yer değiştirmeli pompalar, düşük vakumlar için en etkili olanlardır. Bir veya iki pozitif yer değiştirmeli pompa ile birlikte momentum transfer pompaları, yüksek vakumlar elde etmek için kullanılan en yaygın konfigürasyondur. Bu konfigürasyonda pozitif yer değiştirmeli pompa iki amaca hizmet eder. Momentum transfer pompaları atmosferik basınçlarda pompalamaya başlayamayacağından, momentum transfer pompası yüksek vakum elde etmek için kullanılmadan önce ilk olarak tahliye edilen kapta kaba bir vakum elde eder. İkincisi, pozitif yer değiştirme pompası, yüksek vakum pompasında yer değiştirmiş moleküllerin birikimini düşük vakuma tahliye ederek momentum transfer pompasını yedekler. Çok yüksek vakumlara ulaşmak için yakalama (Entrapment) pompaları eklenebilir, ancak hava moleküllerini veya iyonlarını tutan yüzeylerin periyodik olarak yenilenmesini gerektirirler. Bu gereklilik nedeniyle, düşük ve yüksek vakumlarda kullanılabilir çalışma süreleri kabul edilemeyecek kadar kısa olabilir, bu nedenle kullanımları ultra yüksek vakumlarla sınırlandırılır. Pompalar ayrıca imalat toleransları, sızdırmazlık malzemesi, basınç, akış, yağ buharının kabulü veya alınmaması, servis aralıkları, güvenilirlik, toza tolerans, kimyasallara tolerans, sıvılara ve titreşime tolerans gibi ayrıntılarda farklılık gösterir.
